მესმის, რომ ალბათ ნაკლებად სასიამოვნოა, როცა შენი ქვეყნით, რომელიც დიქტატორის ხელშია ჩავარდნილი, აშინებენ სხვა ქვეყანას. მინდა გთხოვოთ ძალიან მოკლედ გაიხსენოთ, როგორ მიმდინარეობდა საპროტესტო გამოსვლები ბელარუსში, რა და როდის წავიდა ყველაფერი უკუღმა? რატომ არ გამოგივიდათ?
სვეტლანა ალექსიევიჩი: კარგი კითხვაა, მასზე პასუხი რომ მქონდეს. მხოლოდ იმის თქმა შემიძლია, რომ ეს იყო ერთადერთი დრო, როცა მოგვწონდა ჩვენი თავი, როცა ბელარუსებს მოსწონდათ თავიანთი თავი. მახსოვს ერთი პლაკატი... იდგა გოგონა, სტუდენტი, რომელსაც გაშლილ პლაკატზე ეწერა: „ბელარუსებო, მაპატიეთ, მე თქვენი არ მჯეროდა, წასვლას ვაპირებდი, მაგრამ ახლა არსადაც არ წავალ ამ ქვეყნიდან!“
და მართლაც, ჩემი სახლი იმ დიდი გზის, მდინარის პირას დგას, სადაც ეს ხალხი დადიოდა [აქციებზე]... 5-დან 7 საათამდე ჩაივლიდა სამხედრო ტექნიკა და სადღაც უკანა ეზოებში უჩინარდებოდა, შემდეგ კი ადამიანები იწყებდნენ სვლას. ესენი იყვნენ საოცარი ადამიანები, ბელარუსში ასეთი ადამიანების არსებობის შესახებ მანამდე არაფერი მსმენოდა. ესენი იყვნენ ლამაზად ჩაცმული ქალები, ყვავილებით, ბავშვებით... საოცარი სანახაობა იყო.
და ახლა როცა ამბობენ, რატომ არ წვავდით საბურავებს, როგორც უკრაინელები; რატომ არ აკეთებდით ამას, რატომ არ აკეთებდით იმას; რატომ არ უშენდით ცეცხლს, რატომ არ ისროდით რიყის ქვებს... იმიტომ, რომ ასეთი იყო ჩვენი პრინციპი.
მე ვიყავი მათ შორის, ვინც ქადაგებდა, 21-ე საუკუნეა, ფოსტა-ტელეგრაფის აღება და სისხლის ღვრა ძველი, ისტორიას ჩაბარებული ამბავია, ჩვენ რაღაც სხვაგვარად უნდა მოვიქცეთო. ერთგვარი „განდიზმი“ იყო ჩვენში პოპულარული და ამ გზით ვცილობდით მიზნის მიღწევას. ამიტომ მსვლელობებსაც ზეიმის ელფერი ჰქონდა. ადამიანები შეხაროდნენ ერთმანეთს, მაგრამ ეს ალბათ გულუბრყვილობა, რომანტიკულობა იყო.
როგორც ახლა მესმის, ჩვენ არ გვქონდა გამოცდილება, მიუხედავად 90-იანი წლების რუსეთისა, ჩვენ მაინც არ გვქონდა წინააღმდეგობის ნამდვილი გამოცდილება. არ გვქონდა მკაფიო გაგება იმისა, თუ ვისთან გვქონდა საქმე, რომ ჩვენ გვყავს ძალიან ხისტი, ძლიერი ლიდერი, რომელიც მიეკუთვნება ძველ თაობას და მზადაა სისხლი დაღვაროს და, რომ სამხედრო ტექნიკა, რომელიც ქალაქში შედის და სადღაც ქრება, ნებისმიერ დროს შეიძლება ჩვენზე წამოვიდეს.
ახლა მეუბნებიან, მსაყვედურობენ, და მეც თავს ვიდანაშაულებ, რომ უნდა მომეწოდებინა ქუჩაში გამოსული იმ მშვენიერი ახალგაზრდებისთვის, გაეწიათ შეიარაღებული წინააღმდეგობა. მაგრამ მე არ შემეძლო ამის გაკეთება არა ხასიათის, არამედ მრწამსის გამო. ისინი იყვნენ ვიღაცის ვაჟები, ვიღაცის შვილები.
წინა დღეებში საავადმყოფოში მოვინახულე ჩემი ნაცნობი, რომლის მახლობლად ტიროდა რომელიღაც ძალოვნის დედა, იმ ძალოვნისა, რომელიც არბევდა მიტინგებს... არ ვიცი, ნაცემი იყო თუ რამე სხვა სჭირდა. და იქვე იყო ოპოზიციონერის, სტუდენტის დედა. როგორც ხელოვანი, იმდენად შემძრა ნანახმა, რომ შეუძლებლად მეჩვენა ჩემი თავის წარმოდგენა სისხლისღვრის მომხრეთა შორის.
ვისი ეშინია რეჟიმს? ბელარუსი ექსტრემისტის კოლექტიური პორტრეტი
სამწუხაროდ, ჩვენ საქმე გვაქვს წარსულთან. წარსული კი თავისი კანონებით ცხოვრობს. მგონია, რომ ჩვენ დავმარცხდით იმის გამო, რომ სწორად ვერ განვსაზღვრეთ, თუ სად ვიმყოფებოდით. აღმოჩნდა, რომ ქვეყანაც, სისტემაც და ხელისუფლებაც - ყველანი იყვნენ წარსულიდან და, შესაბამისად, შემოგვთავაზეს კიდეც თამაში ძველი წესებით, წარსულის კანონებით. წარსული უფრო დიდი, უფრო მეტი აღმოჩნდა და მან გაიმარჯვა ჩვენზე.
ანასტასია სლოვინსკაია: საბოლოო ჯამში, ხომ შეუძლებელია, რომ წარსულმა გაიმარჯვოს?
სვეტლანა ალექსიევიჩი: მათ დღეს გაიმარჯვეს, თითქოს დემოკრატიამ უკან დაიხია, მაგრამ, საბოლოო ჯამში, მათ, ვინც ხელისუფლებაში იმყოფებიან თქვენთანაც და ჩვენთანაც, არ შეუძლიათ დროის დამარცხება. თუმცა ჯერჯერობით ჩვენს საზოგადოებაში წარსული უფრო მეტია, ვიდრე - ახალი [დრო]. ეს მქონდა მხედველობაში, სწორედ ამ წარსულმა გაიმარჯვა. საერთო ჯამში, რა თქმა უნდა, წარსული ვერ გაიმარჯვებს, აბსოლუტურად მართალი ხართ, თუმცა მოცდაა საჭირო, მაგრამ ცხოვრება არც ისე დიდია.
ანასტასია სლოვინსკაია: იცით, არის ერთი კითხვა, რომლის პასუხის ფორმულირებასაც ვცდილობ უკრაინაში სრულმასშტაბიანი შეჭრის დაწყების შემდეგ და, რომელიც ეხება დიქტატურის ბუნებას. სად და როგორ იდგამს ის ფესვებს, რამდენად მნიშვნელოვანია ნიადაგი, სხვა სიტყვებით - საზოგადოება?
რადგან, როცა ამაზე ვფიქრობ, მართლა მგონია, რომ ქართული საზოგადოება ძალიან განსხვავდება ბელარუსულისგანაც და რუსულისგანაც, ჩვენ ნანახი გვაქვს ხელისუფლებების ცვლილება, როგორ გაიზარდა ახალი, წინა თაობებისგან სრულებით განსხვავებული, თაობა, მაგრამ ყოველივე ამასთან ერთად, ვშიშობ, არ აღმოვჩნდე გარკვეული ილუზიების ტყვეობაში, არ დამეუფლოს უპირატესობის ცრუ განცდა, რომ თითქოსდა ჩვენ სხვანაირები ვართ, ჩვენთან ეს არ გამოვა, რადგან დასაშვებად მიმაჩნია, რომ შესაძლოა დიქტატურისთვის სულერთია, სად გაიდგამს ფესვს სარეველასავით. რას ფიქრობთ ამაზე? თქვენ როგორ ხედავთ?
სვეტლანა ალექსიევიჩი: არ ვიცი, გამოგადგებათ თუ არა ჩვენი გამოცდილება, მაგრამ გეტყვით. ჩვენ არ გვქონია თავისუფლების გამოცდილება. არ გვქონია ეს გამოცდილება, როგორც შეიძლება ქართველებს ჰქონდეთ მენტალობაში, სიამაყეში. სწორედ ამიტომ ვუყურებდით სიხარულით ახალ ამბებს საქართველოდან. რადგან ყველა ელოდა, რომ ქართველები არ მისცემდნენ ამის გაკეთების უფლებას, რომ ისინი სხვანაირები არიან, რომ მათ სხვანაირი ისტორია აქვთ.
აღმოჩნდა, რომ შესაძლებელია. რატომ? ვფიქრობ იმიტომ, რომ ეს ხალხიც გაიზარდა ძალადობის კულტურაში და ეს ძალადობის კულტურა ტოტალიტარული და საყოველთაოა.
რადიო თავისუფლება
